తెలుగు క్యాలెండర్లు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న తెలుగు ప్రజల జీవితాల్లో ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంటాయి. పురాతన సంప్రదాయాలు మరియు జ్యోతిషశాస్త్రానికి అనుసారంగా ఏర్పడిన ఈ క్యాలెండర్లు సమయం, పండుగలు మరియు శుభకార్యాలను సమగ్రంగా చూపిస్తాయి. తెలుగు క్యాలెండర్ కూడా భారతీయ సంప్రదాయ క్యాలెండర్లలో ఒకటిగా చంద్రుడి చక్రం ఆధారంగా ఉండి, చంద్రుడు మరియు ఇతర గ్రహ నక్షత్రాల స్థితి పై ప్రత్యేకమైన శ్రద్ధను కలిగి ఉంటుంది. ఈ వ్యాసం 2025 సంవత్సరానికి సంబంధించిన తెలుగు క్యాలెండర్ యొక్క ముఖ్యమైన పండుగలు, జ్యోతిష శాస్త్ర సంబంధమైన సంఘటనలు మరియు వివిధ మాసాల ప్రాముఖ్యతను వివరంగా అందిస్తుంది.
తెలుగు క్యాలెండర్ వ్యవస్థను అర్థం చేసుకోవడం
తెలుగు క్యాలెండర్ ఒక లూని-సోలార్ మోడల్ పై ఆధారపడి ఉంటుంది, ఇది చంద్ర మరియు సూర్య చక్రాలను కలిపి రూపొందించబడింది. ఈ క్యాలెండర్ సంవత్సరాన్ని పన్నెండు నెలలుగా విభజిస్తుంది, ప్రతి నెల ఒక అమావాస్యతో ప్రారంభమవుతుంది. గ్రెగోరియన్ క్యాలెండర్ లాగా కాకుండా, తెలుగు క్యాలెండర్ లో నెలలు రోమన్ దేవతల పేర్లకు సంబంధించి ఉండవు; తెలుగు నెలలు నక్షత్రాల పేర్లతో ఉంటాయి, వీటికి సంస్కృతం మూలం ఉంది.
శక సంవత్సరం: శాలివాహన చక్రవర్తి ప్రారంభించిన శక సంస్కృతము హిందూ క్యాలెండర్ గా ఎక్కువగా ఆచరించబడుతుంది.
విక్రమ సంస్కృతం: భారతదేశం ఇతర ప్రాంతాలలో, ముఖ్యంగా ఉత్తర భారతదేశంలో ఎక్కువగా ప్రాచుర్యంలో ఉన్న ఈ క్యాలెండర్ తెలుగులో కూడా కొన్ని సందర్భాలలో ప్రస్తావించబడుతుంది.
తెలుగు క్యాలెండర్ నిర్మాణం
తెలుగు క్యాలెండర్ సంవత్సరాన్ని రెండు విభాగాలుగా విభజిస్తుంది, అవి మాసం (నెల) మరియు పక్షం (పక్షం):
Advertising
అమావాస్య మరియు పౌర్ణమి: అమావాస్య అంటే పున్నమి, పౌర్ణమి అంటే వడిగు.
పక్షాలు: ప్రతి నెలను రెండు పక్షాలుగా విభజిస్తారు:
శుక్ల పక్షం: అమావాస్య నుండి ప్రారంభమయ్యే చంద్రముడి పెరుగుదల.
కృష్ణ పక్షం: తదుపరి అమావాస్య వరకు చంద్రముడి త్రుమ.
తెలుగు క్యాలెండర్ పన్నెండు నెలలు మరియు ముఖ్య పండుగలు
చైత్ర మాసం (మార్చి – ఏప్రిల్): తెలుగు సంవత్సర ప్రారంభం ఉగాది పండుగతో జరుపబడుతుంది. ఈ పండుగను తెలుగు ప్రజలు ఎంతో ఆనందంగా జరుపుకుంటారు. శ్రీ రామ నవమి కూడా ఈ నెలలో జరుగుతుంది, ఇది రాముడి పుట్టిన రోజుని గుర్తిస్తుంది.
వైశాఖ మాసం (ఏప్రిల్ – మే): అక్షయ తృతీయ పండుగను జరుపుకోవడానికి ఇది ప్రాచుర్యంలో ఉన్న నెల. నరసింహ జయంతి కూడా వైశాఖ మాసంలో జరుపబడుతుంది, ఇది నరసింహ స్వామి పుట్టిన రోజును సూచిస్తుంది.
జ్యేష్ఠ మాసం (మే – జూన్): వేసవి ఉష్ణతరం చాలా ఉంటుంది. గంగా దశర కూడా ఈ నెలలో జరుపబడుతుంది. నిర్వజలా ఏకాదశి వ్రతం కూడా ముఖ్యంగా ఈ నెలలో నిర్వహించబడుతుంది.
ఆషాఢ మాసం (జూన్ – జూలై): ఆషాఢ మాసం ఆధ్యాత్మికంగా ముఖ్యమైన నెలగా పరిగణించబడుతుంది. గురు పౌర్ణమి, తెలంగాణా రాష్ట్రంలో బోనాలు అనే దేవతకు సమర్పణ జరుగుతుంది.
శ్రావణ మాసం (జూలై – ఆగస్టు): శ్రావణ మాసం అత్యంత పవిత్రమైన నెలగా పరిగణించబడుతుంది. నాగ పంచమి, వరలక్ష్మి వ్రతం, రాఖీ పండుగలు ముఖ్యమైనవిగా జరుపుకుంటారు. ఈ నెలలో సోమవారాలు శివుడికి పూజలు చేయడానికి ప్రత్యేకమైనవి.
భాద్రపద మాసం (ఆగస్టు – సెప్టెంబర్): వినాయక చవితి, గణేష్ పుట్టినరోజును ఘనంగా జరుపుకుంటారు. వినాయక విగ్రహాల నిమజ్జనంతో ఈ పండుగ ముగుస్తుంది. అనంత చతుర్దశి కూడా ఈ నెలలో పూజిస్తారు.
ఆశ్వయుజ మాసం (సెప్టెంబర్ – అక్టోబర్): నవరాత్రులు మరియు దసరా పండుగలు ప్రధానమైనవిగా ఉండే ఈ నెలలో బతుకమ్మ పండుగ తెలంగాణాలో ప్రత్యేకంగా జరుపబడుతుంది.
కార్తీక మాసం (అక్టోబర్ – నవంబర్): కార్తీక మాసం పవిత్రమైన నెలగా పరిగణించబడుతుంది. కార్తీక దీపం, తులసి వివాహం మరియు దీపావళి పండుగలు ఈ నెలలో ప్రధానంగా ఉంటాయి.
మార్గశిర మాసం (నవంబర్ – డిసెంబర్): ఈ నెల గురువారాలను కృష్ణుడి పూజలు చేయడానికి విశేషంగా చేస్తారు. దత్తాత్రేయ జయంతి మరియు మోక్షదా ఏకాదశి కూడా ఈ మాసంలో ఉంటుంది.
పుష్య మాసం (డిసెంబర్ – జనవరి): పుష్య మాసం ఆధ్యాత్మిక కార్యకలాపాలకు అనుకూలమైన నెలగా ఉంటుంది. వైకుంఠ ఏకాదశి అత్యంత ప్రధానమైన పండుగగా జరుపబడుతుంది.
మాఘ మాసం (జనవరి – ఫిబ్రవరి): మాఘ మాసంలో రథ సప్తమి మరియు భీష్మ ఏకాదశి జరుపబడతాయి. ఇది భీష్ముడి ప్రతిజ్ఞలకు సూచిస్తుంది.
ఫాల్గుణ మాసం (ఫిబ్రవరి – మార్చి): ఈ నెల మహా శివరాత్రి మరియు హోళి పండుగలు జరిగే నెలగా, తెలుగు సంవత్సరాన్ని ముగిస్తుంది.
ఉపవాసాలు మరియు వ్రతాలు
తెలుగు సంప్రదాయంలో ఉపవాసాలకు (వ్రతాలు) ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఉంది. ప్రతి నెలలో విభిన్న దేవతలకు అంకితమిచ్చిన వ్రతాలు మరియు ఉపవాసాలు ఉంటాయి. ఇవి భక్తి భావాన్ని పెంపొందించడానికి మరియు ఆధ్యాత్మికతను మరింత గాఢం చేసేందుకు నిర్వహిస్తారు. ప్రతి వ్రతానికి ప్రత్యేకంగా నియమాలు ఉంటాయి, ఇవి ఆచరించడం ద్వారా మనసు పవిత్రంగా మారుతుంది. ముఖ్యమైన వ్రతాలు మరియు ఉపవాసాల వివరాలు క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి:
ఏకాదశి: ప్రతి నెల రెండు సార్లు వచ్చే ఈ వ్రతం విష్ణుమూర్తికి అంకితం చేయబడుతుంది. ఈ వ్రతాన్ని ఆచరించడం వలన పాపవిమోచనం మరియు భక్తికి గుర్తింపుగా భావిస్తారు. ఈ రోజున భక్తులు ఆహారం తినకుండా ఉంటారు లేదా సాంబారాలు లేని అల్పాహారంతో ఉండి, కీర్తనలతో భగవంతుని సేవ చేస్తారు.
ప్రదోషం: ప్రతి నెల రెండు సార్లు వచ్చే ఈ వ్రతం శివునికి అంకితం చేయబడింది. ఈ రోజున సాయంత్రం పూట శివుని పూజ నిర్వహిస్తారు, దీనివల్ల అన్ని సమస్యలు తొలగిపోతాయని మరియు శాంతిని పొందుతారని నమ్మకం.
సంకష్టి చతుర్థి: ప్రతి పౌర్ణిమ తరువాత నాలుగవ రోజు గణపతిని స్మరించుకొని నిర్వహించే వ్రతం. ఈ రోజున గణపతి పూజ చేస్తే ప్రతి కష్టాన్ని తొలగించే ఆశీర్వాదం కలుగుతుందని విశ్వాసం.
పౌర్ణమి వ్రతం: పౌర్ణమి రోజున ఉపవాసం ఉండటం విశేష ఫలితాన్ని ఇస్తుంది. ఈ రోజున దేవతలకు పూజ చేసి, ఆధ్యాత్మిక పద్ధతులు పాటిస్తే మోక్షం లభిస్తుందని భావిస్తారు.
అమావాస్య వ్రతం: అమావాస్య రోజున పితృదేవతల కోసం ఉపవాసం చేయడం ఆచారంగా ఉంది. ఈ రోజున పితృదేవతలకు పూజ చేసి, వారి ఆశీర్వాదం పొందుతారు.
తెలుగు పంచాంగం మరియు జ్యోతిష్యం
తెలుగు పంచాంగం తెలుగు క్యాలెండర్‌లో ముఖ్యమైన భాగంగా ఉంటుంది, ఇది ప్రతిరోజు తిథి, నక్షత్రం, యోగం మరియు కరణాలను చూపుతుంది. ఈ అంశాలు వివిధ కార్యాలకు శుభ ముహూర్తాలు నిర్ణయించడానికి అవసరమైనవి. పంచాంగం జ్యోతిష్యానికి ముఖ్యమైందిగా పరిగణించబడుతుంది, ఎందుకంటే జ్యోతిష్కులు వ్యక్తిగత మరియు వృత్తిరంగ సంబంధాలపై మార్గదర్శకత్వం ఇవ్వడానికి దీనిని ఆధారం చేసుకుంటారు.
పంచాంగంలో ముఖ్యమైన అంశాలు క్రింది విధంగా ఉంటాయి:
తిథి: ప్రతి రోజు అమలు చేసే కార్యాలకు శుభసమయం నిర్ణయించడానికి తిథులు ప్రధానంగా ఉపయోగపడతాయి. ఇది రోజు రోజు మారుతూ ఉంటుంది.
నక్షత్రం: ఈది చంద్రమండలం లోని స్థానాలు, ఇవి వ్యక్తిత్వ లక్షణాలు మరియు అనుకూలతలను ప్రభావితం చేస్తాయి.
యోగం: సూర్యుడు మరియు చంద్రుని స్థితుల కలయిక, ఇది ఆరోగ్యాన్ని మరియు శ్రేయస్సును ప్రభావితం చేస్తుంది.
కరణం: ప్రతి తిథిలో కొంత భాగం ఉండే ఈ అంశం నిర్ణయాత్మకత మరియు కార్యాలపై ప్రభావం చూపుతుంది.
ప్రాంతీయ ప్రత్యేకతలు మరియు పండుగల లోని భిన్నత్వం
తెలుగు సంస్కృతి లో పండుగలు మరియు వ్రతాలు ఒక ప్రత్యేకతను కలిగి ఉంటాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ మరియు తెలంగాణ రాష్ట్రాలలో తెలుగు క్యాలెండర్ ప్రకారం పండుగలు పాటించినప్పటికీ, కొన్ని ప్రాంతీయ ప్రత్యేకతలు మరియు పండుగలలోని భిన్నత్వం ఉండటం సాధారణం. ప్రతి ప్రాంతం దాని సొంత సంస్కృతి, ఆచారాలు, మరియు విశ్వాసాలతో భిన్నంగా ఉండటం ద్వారా తెలుగు ప్రజల జీవన విధానాన్ని మరింత రుచికరంగా, వైవిధ్యంగా మార్చుతాయి.
తెలంగాణా ప్రాంతానికి ప్రత్యేకంగా ఉన్న పండుగలలో బోనాలు మరియు బతుకమ్మ ప్రధానంగా ఉంటాయి.
బోనాలు పండుగ
తెలంగాణా రాష్ట్రంలోని ప్రముఖ పండుగలలో ఒకటి బోనాలు. ఈ పండుగ మహాకాళి దేవికి ప్రత్యేకంగా జరుపుకునే ఒక కృతజ్ఞతా పండుగ. తెలంగాణా ప్రజలు తమ కుటుంబ భద్రత, సంతోషం కోసం మహాకాళి దేవిని ఆరాధిస్తారు. బోనాలు పండుగలో మహిళలు తమ తలలపై పసుపు, కుంకుమతో అలంకరించిన కుండలను మోసి ఆలయాలకు చేరుకుంటారు. ఈ కుండలు అమ్మవారికి సమర్పించి, కవచాలు, బలిపూబాలు మరియు నృత్యరూపాలు ప్రత్యేక ఆకర్షణగా ఉంటాయి. ఈ పండుగ ముఖ్యంగా తెలంగాణా ప్రాంతంలోని ప్రజల ఆధ్యాత్మికతను, దేవీ పట్ల భక్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది.
బోనాలు పండుగలో, మహిళలు సంప్రదాయ దుస్తులు ధరించి, తమ తమ ఇళ్లలో ప్రత్యేకంగా వంటలు తయారు చేస్తారు. బోనాలు పండుగలో విందు, వేడుకలు, పాటలు, నృత్యాలు ప్రధాన ఆకర్షణగా ఉంటాయి. దీనిలోని అందం, ఆహ్లాదం ప్రతి ఒక్కరికి ఆహ్లాదాన్ని ఇస్తుంది.
బతుకమ్మ పండుగ
తెలంగాణా రాష్ట్రంలో బతుకమ్మ పండుగ ఒక ప్రత్యేకమైన పూల పండుగగా జరుపబడుతుంది. ఈ పండుగ ప్రకృతికి మరియు స్త్రీత్వానికి ప్రతీకగా జరుపబడుతుంది. బతుకమ్మ పండుగ సమయంలో తెలంగాణా మహిళలు పువ్వులతో బతుకమ్మను అలంకరిస్తారు, అది ప్రాకృతిక అందాలను ప్రతిబింబించేలా ప్రత్యేక ఆకర్షణగా ఉంటుంది. బతుకమ్మ పండుగ 9 రోజులు జరుగుతుంది, ఈ రోజులు ప్రతి రోజూ ప్రత్యేకమైన విధంగా బతుకమ్మను అలంకరించి, పూజలు చేస్తారు.
ఈ పండుగలో అందరూ కలసి పూలతో చేసిన బతుకమ్మలను నీటిలో వదిలి, ప్రకృతికి కృతజ్ఞతగా స్మరించుకుంటారు. బతుకమ్మ పండుగలో పూల రాశులు, వారి అందాన్ని చూసి ఆనందపడటం, నృత్యం చేస్తూ పండుగను జరుపుకోవడం తెలంగాణా రాష్ట్రంలోని మహిళలకు ఆహ్లాదకర అనుభవంగా ఉంటుంది. ఇది ఒక సామూహిక ఆనందం, సాంస్కృతిక గర్వంగా నిలుస్తుంది.
ప్రాంతీయ ప్రత్యేకతలు
తెలుగు క్యాలెండర్ ప్రకారం అన్ని పండుగలను సక్రమంగా పాటించినా, తెలంగాణా మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాలలో కొన్ని ప్రత్యేకతలు కనిపిస్తాయి. కృష్ణాష్టమి, వినాయక చవితి, దీపావళి వంటి పండుగలు రెండు రాష్ట్రాలలో సమానంగా జరుపుకుంటారు. కానీ, వాటి రూపంలో, ఆలయాలలో ప్రత్యేక పూజా విధానాలలో కొన్ని భిన్నత్వాలు ఉంటాయి.
ఇలా ప్రతీ ప్రాంతం దాని సొంత సంప్రదాయాలను, విశ్వాసాలను అనుసరించి పండుగలను జరుపుకుంటూ ఆనందాన్ని పంచుకుంటుంది. ఈ ప్రాంతీయ పండుగలు తెలుగు సంప్రదాయాల్లోని సాంస్కృతిక వైవిధ్యాన్ని, ఆచారాలను ప్రతిబింబిస్తాయి.
ముగింపు
తెలుగు క్యాలెండర్ ప్రతి సంవత్సరానికి పండుగలు, వ్రతాలు మరియు శుభకార్యాల సమయాన్ని సూచిస్తుంది. ఈ క్యాలెండర్ ద్వారా మనం ప్రాచీన సంప్రదాయాలను గుర్తు చేసుకుంటూ భవిష్యత్తుకు గౌరవాన్ని ఇవ్వవచ్చు.
