આયુષ્માન ભારત યોજનાનો હેતુ છે દેશના નબળા વર્ગ અને ગરીબ પરિવારોને આરોગ્ય સેવાઓમાં સહાયતા પૂરું પાડવી. આ યોજના હેઠળ, દારિદ્રય રેખા નીચેના પરિવારો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહેતા ગરીબ લોકો માટે આરોગ્ય બીમા સુવિધા ઉપલબ્ધ કરવામાં આવી છે. આ યોજના PMJAY (પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના) તરીકે પણ ઓળખાય છે.
PMJAY (પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના) અથવા આયુષ્માન ભારત યોજના શું છે?
PMJAY અથવા આયુષ્માન ભારત પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના વિશ્વની સૌથી મોટી આરોગ્ય યોજના છે. આ યોજના હેઠળ, ગરીબ લોકોને પ્રાથમિક આરોગ્ય અને બીજી અને ત્રીજી સ્તરે સારવાર માટે દર વર્ષે રૂ. 5 લાખ સુધીનો બીમો ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે.
આયુષ્માન ભારત યોજનાનો હેતુ છે ગરીબ લોકોને સારું આરોગ્ય સહાય પુરી પાડવી. આ યોજનાના ભાગરૂપે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા 12 કરોડથી વધુ ગરીબ પરિવારોને આરોગ્ય બીમા ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યો છે, જેમાં કુટુંબના કદ અને વયના મર્યાદા વિના કોઈ પણ વ્યક્તિને આ લાભ મળે છે.
આયુષ્માન ભારત યોજના હેઠળ, લગભગ 1,949 પ્રકારની સારવાર, જેમાં માથાનો ઓપરેશન અને ઘૂંટણનું રિપ્લેસમેન્ટ પણ આવરી લે છે. આ યોજના બાદની સંભાળ અને થેરાપી ખર્ચ પણ આવરી લે છે જેથી દર્દી સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ થઇ શકે.
આ યોજનામાં સરકારી અને નેટવર્ક પ્રાઇવેટ હોસ્પિટલોમાં કાગળ વગરની અને નિશુલ્ક સારવાર ઉપલબ્ધ છે. આયુષ્માન આરોગ્ય બીમા હેઠળ, સારવાર પહેલાં અને બાદના દવાખાના ખર્ચ અને દવાઓનો ખર્ચ પણ આવરી લેવાય છે, અને બીજી તથા ત્રીજી સ્તરે સારવાર માટે દર્દી ને મદદ મળે છે.
PMJAY: આયુષ્માન ભારત યોજનાની વિશેષતાઓ
આયુષ્માન ભારત પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (PMJAY) ની કેટલીક ખાસિયતો છે, જે મધ્યમ વર્ગના પરિવારો માટે જીવનરક્ષક સાબિત થાય છે.
- પરિવાર માટે રૂ. 5 લાખ બીમો: આ યોજનામાં દર વર્ષે દરેક પરિવાર માટે 5 લાખ રૂપિયાનો આરોગ્ય બીમો સુલભ છે.
- દારિદ્રય રેખા નીચેના લોકો: આ યોજના ખાસ કરીને તે લોકો માટે છે, જેઓ દારિદ્રય રેખા હેઠળ આવે છે અને જેમને ઇન્ટરનેટ અથવા અન્ય આરોગ્ય યોજના મેળવી શકાતી નથી.
- કેશલેસ આરોગ્ય સેવા: PMJAY દ્વારા કોઈ પણ જાહેર અથવા ખાનગી નેટવર્ક હોસ્પિટલમાં કેશલેસ આરોગ્ય સેવા મેળવી શકાય છે.
- પરિવહન ખર્ચની પરત: આયુષ્માન જન આરોગ્ય યોજનાના લાભાર્થીઓને હોસ્પિટલમાં દાખલ થતાં પહેલાં અને બાદના પરિવહન ખર્ચની રકમ પણ પરત મળે છે.
આયુષ્માન કાર્ડ માટે અરજી પ્રક્રિયા
આયુષ્માન કાર્ડ માટે ઓનલાઈન તેમજ ઓફલાઈન અરજી કરવાની પ્રક્રિયા સરળ અને સીધી છે.
- અધિકૃત વેબસાઇટ પર જાઓ: PMJAY ની વેબસાઇટ https://pmjay.gov.in પર જાઓ અને PMJAY બિનફીચર્ડ કેશલેસ બટન પર ક્લિક કરો.
- લાભાર્થી લિસ્ટ તપાસો: ત્યારબાદ, તમને સહાયતા માટેની જોગવાઈઓ સાથે લિસ્ટ મળશે, જેમાં જો તમારું નામ છે કે નહીં તે ચકાસી શકો છો.
- રજીસ્ટ્રેશન કરો: જો તમારું નામ લિસ્ટમાં છે, તો તમારે રજીસ્ટ્રેશન કરવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવી પડશે. આ માટે આધાર કાર્ડ અથવા અન્ય ઓળખપત્ર જરૂરી છે.
- પ્રકૃતિક (Biometric) ચકાસણી: અરજી પ્રક્રિયામાં તમારા બાયોમેટ્રિક ચકાસણી કરવામાં આવશે.
- આયુષ્માન કાર્ડ મેળવો: આ પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી તમારો આયુષ્માન કાર્ડ પ્રદાન કરવામાં આવશે, જેને તમે ઉપયોગમાં લઇ શકો છો.
ફાયદા મેળવવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
આયુષ્માન કાર્ડ માટે અરજી કરવા માટે નીચેના દસ્તાવેજોની જરૂર પડે છે:
- આધાર કાર્ડ
- જાતિ પ્રમાણપત્ર
- આવક પ્રમાણપત્ર
- ઘરનો પુરાવો (જેમ કે રેશનકાર્ડ, વીજળી બિલ)
- બાયોમેટ્રિક ચકાસણી
આયુષ્માન કાર્ડની મહત્વની બાબતો
- આ કાર્ડ માત્ર તે જ પરિવારો માટે લાગુ છે, જે યોજનામાં નોંધાયેલા છે.
- આ કાર્ડને લઇને ભારતમાં કોઇપણ નેટવર્ક હોસ્પિટલમાં સારવાર મેળવી શકાય છે.
- જો તમારું નામ લાભાર્થી લિસ્ટમાં નથી, તો તમારી આર્થિક સ્થિતિ અને જોગવાઈઓને આધારે ફરી ચકાસણી કરી શકાય છે.
આયુષ્માન ભારત યોજનાના ફાયદા
ભારતના ગરીબ અને આર્થિક રીતે નબળા વર્ગના લોકો માટે આરોગ્ય સુરક્ષા પૂરું પાડવા માટે આયુષ્માન ભારત યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ યોજનાનો ફાયદો દેશના લગભગ 40% જનસંખ્યાને મળે છે, જેમાંથી મોટાભાગના ગરીબ અને નબળા વર્ગના લોકો છે. આ યોજનામાં નોંધાયેલા લાભાર્થીઓ માટે આરોગ્ય સહાય અને સેવાઓ મફતમાં ઉપલબ્ધ છે. અહીં આ યોજનાના ફાયદા અને ઉપલબ્ધ આરોગ્ય સેવાઓની વિગત આપવામાં આવી છે:
- મફત સારવાર અને આરોગ્ય સેવા: PMJAY (પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના) અંતર્ગત મફત સારવાર અને આરોગ્ય સેવાઓ સમગ્ર ભારતમાં ઉપલબ્ધ છે. જે લાભાર્થીઓ આ યોજનામાં નોંધાયેલા છે, તે લોકો દેશના કોઈપણ ખૂણામાં નિશુલ્ક આરોગ્ય સારવાર મેળવી શકે છે.
- વિશિષ્ટ આરોગ્ય સેવાઓ: આયુષ્માન ભારત યોજનામાં 27 વિશિષ્ટ આરોગ્ય સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ સેવાઓમાં ઑન્કોલોજી (કૅન્સર સારવાર), ઑર્થોપેડિક્સ (હાડકાંની સારવાર), ઇમરજન્સી કેર, યુરોલોજી જેવી સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ આરોગ્ય સેવાઓના કારણે લોકોને વિવિધ તબીબી અને શસ્ત્રક્રિયાના પેકેજ પ્રાપ્ત થાય છે, જેમાં તેમની સારવાર સસ્તી થાય છે.
- હૉસ્પિટલમાં દાખલ થવાના પહેલાંના ખર્ચનો સમાવેશ: આયુષ્માન ભારત યોજનામાં દર્દીને હૉસ્પિટલમાં દાખલ થવાના પહેલાંના તબીબી ખર્ચને પણ આવરી લેવામાં આવે છે.
- અન્ય શસ્ત્રક્રિયાઓનો ખર્ચ: જો દર્દીને વધુને વધુ એક કરતા વધુ શસ્ત્રક્રિયા કરવાની જરૂર પડે, તો આ યોજનામાં સૌથી ઊંચા પેકેજ મુજબ પ્રથમ શસ્ત્રક્રિયા માટે સંપૂર્ણ ખર્ચની ચુકવણી થાય છે, જ્યારે બીજી અને ત્રીજી શસ્ત્રક્રિયા માટે અનુક્રમણિકે 50% અને 25%નું કવરેજ મળશે.
- કૅન્સર સારવાર માટેChemotherapy: આ યોજનામાં કુલ 50 અલગ પ્રકારના કૅન્સર માટે Chemotherapy સારવારનો ખર્ચ આવરી લેવામાં આવે છે. જોકે, તબીબી અને શસ્ત્રક્રિયાત્મક પેકેજોનો એક જ સમયે ઉપયોગ કરી શકાશે નહીં.
- પુનઃચકાસણી અને અનુસંધાન સારવાર: PMJAY યોજના હેઠળ નોંધાયેલા લાભાર્થીઓને ફોલોઅપ કેર અથવા પુનઃચકાસણીની સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ છે. આ સુવિધા દર્દીના સંપૂર્ણ સ્વસ્થ થવા સુધી નિઃશુલ્ક અપાય છે.
આયુષ્માન ભારત યોજનાની લાયકાત માપદંડ
આ યોજનાનો લાભ મેળવવા માટે લાભાર્થીઓએ નીચેના માપદંડો પૂરા કરવા જરૂરી છે. આ લાયકાતોની અનુરૂપતા પ્રમાણપત્રો સાથે તપાસણી કરાશે, જેથી અમુક હિસ્સામાં કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો દ્વારા લાયકાત ધરાવતા લોકો ચકાસી શકાય.
ગ્રામીણ પરિવારો માટેની લાયકાતો:
- કાચા દિવાલો અને છાપરાવાળા કુટુંબો.
- તે કુટુંબો જેઓમાં 16 થી 59 વર્ષના પ્રাপ্তવયના સભ્યોનો અભાવ છે.
- તે કુટુંબો, જેમાં કોઈ પુખ્ત પુરુષ સભ્ય નથી (16 થી 59 વર્ષના પુખ્ત પુરૂષ સભ્યો વગરના).
- એસ.ટી./એસ.સી. (અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જન જાતિ) કુટુંબો.
- કુટુંબો, જેમના સભ્યમાં કોઈ શારીરિક વિકલાંગતા ધરાવે છે.
શહેરી પરિવારો માટેની લાયકાતો:
- ભિખારીઓ, કચરો ઉપાડનારાઓ, ઘરઘાટ કામદારો.
- દરજી, હસ્તકલા કામદારો, ઘરમાંથી કામ કરતી વ્યાવસાયિક મહિલાઓ.
- સાફ સફાઇ કામદારો, મેઇલ અને અન્ય સફાઇ કામદાર, મજૂરો.
- રીપેર કામદારો, તકનીકી કામદારો, ઇલેક્ટ્રિશિયન.
- વેટર્સ, રોડ વિક્રેતા, દુકાન સહાયકો, પરિવહન કામદારો.
આયુષ્માન કાર્ડ બનાવવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
આયુષ્માન કાર્ડ માટે અરજી કરવા માટે નીચેના દસ્તાવેજો જરૂરી છે. આ દસ્તાવેજો ઓળખણી અને લાયકાતની ખાતરી માટે જરૂરી છે.
- આધાર કાર્ડ: તમારું માન્ય આધાર કાર્ડ હોવું જોઈએ.
- રેશન કાર્ડ: માન્ય રેશન કાર્ડ જરૂરી છે.
- સ્થળનો પુરાવો: પસંદગી માટે યોગ્યતાની પુષ્ટિ કરવા માટે સ્થાનોનો પુરાવો જરૂરી છે.
- આવક પ્રમાણપત્ર: યોજના અનુસાર આવક પુરાવો આપવો જરૂરી છે.
- જાતિ પ્રમાણપત્ર: ઓટોમેટિકલીની આરક્ષણ અને ગરીબી રેખા અંતર્ગત આવતી કેટેગરી માટે જરૂરી છે.
PMJAY યોજનામાં ઓનલાઈન રજીસ્ટ્રેશન કેવી રીતે કરવું?
PMJAY યોજનામાં રજીસ્ટ્રેશન કરવા માટે ઓનલાઈન પ્રક્રિયા સરળ અને સરળ છે. નીચેના પગલાંઓનું અનુસરવું જરૂરી છે:
- અધિકૃત વેબસાઇટ પર જાઓ: PMJAY ની સરકારી વેબસાઇટ પર જાઓ અને “Am I Eligible” નામના લિંક પર ક્લિક કરો.
- ફોન નંબર દાખલ કરો: તમારો ફોન નંબર, CAPTCHA કોડ અને OTP દાખલ કરો.
- લાભાર્થી લિસ્ટમાં નામ તપાસો: જો તમારું પરિવાર આયુષ્માન ભારત યોજનામાં આવરી લેવાયું હોય, તો તમારું નામ દર્શાવવામાં આવશે.
- વ્યક્તિગત વિગતો દાખલ કરો: તમારું નામ, ઘર નંબર, રેશન કાર્ડ નંબર અને રાજ્યની વિગતો દાખલ કરો.
આયુષ્માન ભારત કાર્ડ ઓનલાઈન કેવી રીતે મેળવી શકાય?
આયુષ્માન કાર્ડમાં એક અનોખું કુટુંબ ઓળખ નંબર હોય છે, જે દરેક કુટુંબ માટે પ્રદાન કરવામાં આવે છે. આ કાર્ડ મેળવવા માટે નીચેના પગલાંઓનું અનુસરવું જરૂરી છે:
- આયુષ્માન ભારત યોજનાની વેબસાઇટ પર જાઓ: PMJAYની અધિકૃત વેબસાઇટ પર જાઓ.
- ઈમેલ સરનામાનો ઉપયોગ કરીને લોગિન કરો: તમારું ઈમેલ સરનામું અને પાસવર્ડ બનાવો અને પ્રવેશ કરો.
- આધાર કાર્ડ નંબર દાખલ કરો: ત્યારબાદ તમારો આધાર કાર્ડ નંબર દાખલ કરો.
- લાભાર્થી વિકલ્પ પર ક્લિક કરો: આ વિકલ્પથી તમને હેલ્પ સેન્ટર પર મોકલવામાં આવશે.
- CSC પાસવર્ડ અને પિન દાખલ કરો: તમારો CSC પાસવર્ડ અને પિન દાખલ કરીને હોળપેજ પર ફરી મોકલવામાં આવશે.
- ગોલ્ડન કાર્ડ ડાઉનલોડ કરો: અંતે આયુષ્માન ભારત ગોલ્ડન કાર્ડ ડાઉનલોડ કરવા માટે વિકલ્પ દેખાશે.
આયુષ્માન ભારત યોજના ભારતીય સમાજના નબળા વર્ગ માટે આરોગ્ય સહાય પૂરી પાડે છે, જેનાથી લોકોની આરોગ્ય અને આરોગ્યસુરક્ષા વધે છે.